Schijnzelfstandigheid bij zzp’ers: wat is het en hoe voorkom je het?

Wat is schijnzelfstandigheid?

Bij schijnzelfstandigheid neem je opdrachten aan als zzp’er, maar functioneer je eigenlijk als werknemer. Bijvoorbeeld wanneer je meer geld ontvangt dan de hoeveelheid werk die je hebt geleverd, of als je niet zelf bepaalt hoe of wanneer je werkt. Je bent dan in verkapte loondienst en komt niet al je verplichtingen naar de Belastingdienst na. Iets wat grote gevolgen kan hebben voor jou én je opdrachtgever.

Landelijk werd schijnzelfstandigheid bekend toen in 2015 de rechtbank in Haarlem oordeelde dat PostNL zijn koeriers via deze constructie in dienst had genomen. Sindsdien is er een grote discussie over wat wel en niet schijnzelfstandigheid is, want bij zzp’ers is het niet altijd overduidelijk. Het komt zomaar voor dat je opdrachtgever je helpt bij het maken van je planning, omdat dat efficiënter werkt. Of je krijgt uit welwillendheid je dagje ziekte doorbetaald, omdat ze zo blij zijn met je inzet. Hoe jij of je opdrachtgever het ook bedoelt, de Belastingdienst kan dit anders interpreteren.

Hoe herken je schijnzelfstandigheid als ondernemer?

De wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is bedoeld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Deze wet verdwijnt waarschijnlijk, maar wanneer is nog niet bekend. Ook is niet duidelijk welke regels ervoor in de plaats komen.

Maar de Belastingdienst heeft wél aangekondigd om vanaf 1 januari 2025 de wet DBA strenger te handhaven. Dat is belangrijk voor jou als ondernemer, want de wet vraagt opdrachtgevers en zzp'ers om te kijken naar hun samenwerkingsverband. Samen beoordelen jullie dan of de relatie meer lijkt op een werknemersverband (loondienst) of dat je echt als zelfstandige werkt.

Volgens de DBA is er sprake van loondienst als je:

• persoonlijke arbeid verricht
• betaald krijgt voor je werkzaamheden
• onder gezag staat van je opdrachtgever

Doe de check: werk jij als schijnzelfstandige of zzp’er?

Herken jij jezelf in één of meer van de onderstaande punten? Dan is de kans groot dat je als werknemer wordt gezien door de Belastingdienst. 

• Je opdrachtgever bepaalt hoe, wanneer, waar en met wie je aan de opdracht werkt
• Je kunt geen winst of verlies maken met je werk
• Je salaris staat los van het specifieke werk dat je verricht
• Je bent sterk afhankelijk van één opdrachtgever
• Je bent niet verantwoordelijk voor het oplossen van klachten

Goed om te weten: het antwoord op “wanneer is er sprake van schijnzelfstandigheid als zzp’er”, verandert nog weleens. Op dit moment hanteert de Belastingdienst hiervoor deze criteria. 

De gevolgen van schijnzelfstandigheid

Als de Belastingdienst ziet dat er sprake is van verkapt dienstverband, moet je mogelijk extra belasting betalen omdat je allerlei aftrekposten met voordelen misloopt. Soms legt de Belastingdienst zelfs een claim bij je opdrachtgever neer. Dan moet deze alsnog loonbelasting en werknemersverzekeringen voor je betalen.

Als klap op de vuurpijl kunnen beide partijen een boete krijgen. Deze kan oplopen tot 100% van het bedrag dat de werkgever aan niet afgedragen loonheffingen en premies heeft betaald. 
 

Gevolgen voor de schijnzelfstandige

• Correctieverplichtingen of naheffingsaanslagen
• Het verlies van fiscale voordelen zoals de zelfstandigenaftrek, mkb-winstvrijstelling en startersaftrek
• Een strafblad
• Reputatieschade
• Een boete

Gevolgen voor de opdrachtgever

Extra administratieve en financiële lasten, zoals:

• loonbelasting / premie volksverzekeringen
• premie werknemersverzekeringen
• inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet 
• een boete

Als ondernemer loop je wel vaker risico’s dan in loondienst. Doe de checklist en ontdek in een paar minuten hoe goed je zakelijk verzekerd bent. 

Hoe kun je schijnzelfstandigheid voorkomen?Schijnzelfstandigheid is volledig de verantwoordelijkheid van de zzp’er én de opdrachtgever. In welk team je ook zit, er zijn verschillende manieren waarop jij schijnzelfstandigheid kunt voorkomen.

Schijnzelfstandigheid als zzp’er voorkomen

• Werk niet voor oude werkgevers: als je direct uit loondienst weer voor dezelfde werkgever als zzp'er aan de slag gaat, ziet de Belastingdienst dit vrijwel altijd als een voortzetting van het dienstverband. 
• Zorg voor een duidelijke overeenkomst: maak afspraken waarin duidelijk wordt dat er geen sprake is van werkgeversgezag of loondienst, en leg deze vast in een zzp-overeenkomst. Maar besef goed dat de Belastingdienst toch anders kan beslissen. 
• Werk voor meerdere opdrachtgevers: zo kun je aannemelijk maken dat je zelfstandig bent en niet afhankelijk van één werkgever. Dit kan je helpen als de Belastingdienst onderzoek naar jou en je opdrachtgever doet.
• Let op twijfelachtige situaties: let op signalen die wijzen op schijnzelfstandigheid, zoals het dragen van bedrijfskleding. 
• Doe de check op de site van de Belastingdienst: op deze site vind je meer informatie én een vragenlijst om te controleren wat je status is.

Schijnzelfstandigheid als opdrachtgever voorkomen

• Gebruik modelovereenkomsten: zo is het helder dat de zelfstandige ook echt zelfstandig werkt en niet onder jouw directe controle valt.
• Geef de zzp’er vrijheid: laat de zzp'er het werk op de eigen manier doen. Dat betekent dus ook: geen toezicht houden.
• Werk met zzp’ers die meerdere opdrachtgevers hebben
• Geef geen opdrachten aan zzp’ers die voorheen in dienstverband bij je werkten
   

Wil je meer tips als (beginnende) zzp'er? 

Als zzp’er komen er veel vragen op je af. Wat zijn de grootste valkuilen? En wat mag je écht starter vooral niet vergeten? Onze gratis whitepaper ‘10 tips voor beginnende zzp’ers’ stoomt je klaar voor het ondernemerschap:

• Zet je eenmanszaak sterk in de markt
• Creëer een gezonde financiële situatie
• Sluit verzekeringen af die voor jou belangrijk zijn

Download de whitepaper! Plan vrijblijvend een belafspraak in

Aan dit blog kunnen geen rechten worden ontleend.

Terug naar het overzicht