Energie opslaan is slim, maar doe het veilig. De adviezen van Ben van der Woude over thuisbatterijen

Door Ben van der Woude – Senior Desk Underwriter APC

De belofte van de thuisbatterij

We willen allemaal wat minder afhankelijk zijn van het energienet. Zonnepanelen op het dak, een elektrische auto voor de deur en liefst ook een batterij in huis om de stroom op te slaan. Dat klinkt logisch: overdag laad je de accu op met zonne-energie, ’s avonds gebruik je die stroom zelf of laad je er je auto mee op. Slim, duurzaam en financieel aantrekkelijk.

En met het afbouwen van de salderingsregeling (waarbij je de opgewekte stroom niet meer volledig kunt terugleveren aan het net) is de thuisbatterij populairder dan ooit. Mensen willen grip houden op hun eigen energie.  

Maar wat veel mensen vergeten: een thuisbatterij is geen simpele uitbreiding van je zonnepanelen. Het is een energieopslag­systeem met een serieuze elektrische en chemische lading. En dat brengt risico’s met zich mee.

De wildgroei aan batterijen en installateurs

Op dit moment is er in Nederland nauwelijks wetgeving rond thuisbatterijen. Iedereen die weet hoe hij kabels moet trekken, mag er in principe een installeren. Dat klinkt handig, maar het betekent ook dat er veel verschil is in kwaliteit, montage en veiligheid.

Er zijn tientallen merken actief: van Tesla en Huawei tot kleine Aziatische importeurs. En ze gebruiken niet allemaal dezelfde technologie. De meeste thuisbatterijen werken op lithium-ion, hetzelfde type batterij als in telefoons, e-bikes en accuboormachines. Handig, krachtig, maar ook berucht om één ding: brandgevaar.

Als een lithium-ionbatterij oververhit raakt, kan die spontaan ontbranden. Daarbij komt bovendien giftig gas vrij. En wie denkt dat een brandblusser dat oplost, vergist zich. Lithiumbrand is niet te doven met schuim of water. Daarom dompelt de brandweer een brandende elektrische auto in een stalen bak met water; soms dagenlang.

Je wilt zo’n risico dus niet in je garage of bijkeuken hebben hangen, zonder dat iemand heeft gecontroleerd of het veilig is geïnstalleerd.

België keurt, Nederland vertrouwt

In België is het verplicht: elke thuisbatterij moet na installatie worden gekeurd voordat hij in gebruik mag worden genomen. Dat geeft zekerheid: zowel voor de eigenaar als voor de verzekeraar.

In Nederland is dat niet zo. Hier mag je een batterij kopen, ophangen en direct gebruiken. Geen verplichte controle, geen landelijke norm. En dat terwijl zo’n systeem tientallen kilowatturen energie bevat. Genoeg om een heel huis urenlang van stroom te voorzien of om bij een defect flinke schade aan te richten.

Bij Hiscox willen we dan ook graag weten welk type batterij is geplaatst, hoe die is aangesloten, of er branddetectie aanwezig is en of er een ventilatiesysteem werkt. Niet om lastig te doen, maar om te voorkomen dat een goedbedoelde duurzaamheidsmaatregel verandert in een brandhaard.

Van lithium-ion tot waterstof: de verschillen

Er bestaan verschillende soorten thuisbatterijen.

• Lithium-ion: compact en krachtig, maar ook het meest brandgevaarlijk.
• LFP (lithium-ijzerfosfaat): veel stabieler en veiliger, maar iets minder energiedicht.
• Zoutwater- en gelbatterijen: milieuvriendelijker, minder risico, maar groot en duur.
• Waterstofopslag: nog experimenteel, maar biedt potentieel voor langdurige seizoensopslag.

De keuze hangt af van je energiebehoefte en hoeveel ruimte je hebt. Maar één ding blijft altijd belangrijk: ventilatie. Batterijen produceren warmte (en soms ook gas) tijdens het laden en ontladen. Hang ze dus nooit in een afgesloten kast of kleine technische ruimte zonder luchttoevoer.

Zelfvoorzienend zijn is mooi, maar niet zonder verantwoordelijkheid

We waren een keer op bezoek bij een klant die volledig zelfvoorzienend wil zijn. Een groot landgoed, meerdere bijgebouwen, zonnepanelen op elk dak en een batterij met een capaciteit van één megawatt. Dat is industrieel niveau: genoeg om een klein dorp een dag van stroom te voorzien.

Prachtig systeem, technisch indrukwekkend, maar ook een uitdaging voor de veiligheid. Want als de brandweer daar moet komen en ziet dat er zo’n enorme batterij staat, blussen ze niet. Ze trekken zich terug. Te riskant.

Daarom zeggen we altijd: maak het bekend bij je lokale brandweer. Laat weten wat je hebt, waar het staat en wat het vermogen is. Misschien halen ze hun schouders op, maar waarschijnlijk zeggen ze: “Goed dat we dit weten.” Dan kunnen ze het opnemen in hun plan van aanpak. Als er ooit brand uitbreekt, weten ze waar extra voorzichtigheid geboden is.

Kleine installaties, grote gevolgen

Ook een kleinere thuisbatterij in een woonhuis kan risico’s meebrengen. Veel particulieren hangen de accu op in de garage, bij de meterkast of onder de trap: precies de plekken waar brand het snelst om zich heen grijpt.

Zorg daarom voor:

• voldoende ventilatie, zodat warmte kan ontsnappen;
• branddetectie, liefst een rookmelder met doormelding;
• afstand tot brandbare materialen;
• en een heldere noodprocedure: wat te doen als er rook of hitte ontstaat. 
   

Bij een lithiumbrand geldt één regel: niet blussen, maar wegwezen. Waarschuw hulpdiensten en verlaat de ruimte direct. De gassen zijn giftig en bluspogingen kunnen het gevaar verergeren.

Periodieke keuring: geen overbodige luxe

Een thuisbatterij is geen apparaat dat je ophangt en vervolgens vergeet. Net als bij zonnepanelen geldt: laat de installatie periodiek keuren. Niet alleen elektrisch, maar ook fysiek.

• Is de bekabeling nog intact?
• Functioneert het koelsysteem?
• Zijn de software-updates geïnstalleerd?
• Reageert het systeem goed op piekbelasting? 
   

Een onafhankelijke inspectie (vergelijkbaar met een Scope 12 bij zonnepanelen) geeft duidelijkheid.

Wat kun je zelf doen?

Een paar simpele maatregelen maken een wereld van verschil:

• Koop een batterij alleen bij een erkende leverancier. 
   
• Vraag om documentatie over veiligheid, CE-markering en testcertificaten. 
   
• Laat de installatie uitvoeren door een gecertificeerd elektrotechnisch bedrijf. 
   
• Zorg voor ventilatie, branddetectie en vrije ruimte rond de batterij. 
   
• Meld de installatie bij ons en bewaar foto’s en keuringsrapporten. 
   
• Controleer jaarlijks of alles nog functioneert en laat bij twijfel een expert komen. 
   

De moraal van het verhaal

De thuisbatterij is een prachtig stuk techniek. Ze geeft je onafhankelijkheid, zekerheid en controle over je energie. Maar zoals bij alles wat krachtig is, hoort verantwoordelijkheid.

Duurzaam zijn is meer dan zonnepanelen en elektrische auto’s. Het is ook nadenken over veiligheid, onderhoud en de mensen die je inschakelt. De zon mag gratis schijnen, maar een veilige installatie is nooit goedkoop.

Laat daarom je systeem goed aanleggen, laat het keuren en houd het in de gaten. Dan profiteer je van de voordelen zonder slapeloze nachten.